การรักษารากฟัน (Root Canal Treatment or Endodontic Treatment) คือ การนำเนื้อเยื่อที่ตายหรือติดเชื้อในโพรงประสาท ฟันและเนื้อเยื่อในรากฟันออก
รักษาคลองรากฟัน
- อาการที่บ่งชี้ว่าต้องรักษาคลองรากฟัน
- ขั้นตอนการรักษารากฟัน
- หนองปลายรากฟัน เกิดได้อย่างไร
- เมื่อไหร่ที่ต้องรักษาคลองรากฟัน
- ประโยชน์จากการรักษารากฟัน
- รักษารากฟันมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง ?
- การดูแลรักษาหลังการรักษารากฟัน
- ถ้าไม่ปวดฟัน ต้องรักษารากฟันหรือไม่
- ควรถอนฟัน หรือ รักษารากฟัน
- ทำไมต้องครอบฟันหลังการรักษารากฟัน
- เมื่อรักษารากฟันหายแล้วต้องกลับพบทันตแพทย์อีกหรือไม่
- ทันตแพทย์
อาการที่บ่งชี้ว่าต้องรักษาคลองรากฟัน
- Injury or trauma to the tooth เช่น กระแทก แตก หัก ที่มีความรุนแรงถึงประสาทฟัน
- อาการปวดที่เกิดขึ้นมาเอง (อยู่เฉยๆก็ปวด)
- ปวดตลอดเวลา(อาการปวดเมื่อเกิดแล้วคงอยู่เป็นนาที)
- ปวดจี๊ดหรือปวดตุ๊บๆ
- ปวดเมื่อโดนความร้อนหรือความเย็น
- กัดแล้วปวดมากขึ้น
- เหงือกบวมหรือมีตุ่มหนอง
- ฟันสีเข้ม
ขั้นตอนการรักษารากฟัน
ด้วยการใส่ยาชา ใส่แผ่นยางกั้นน้ำลาย และกรอเปิดบริเวณด้านบดเคี้ยวของฟัน เพื่อเปิดช่องทางเข้าสู่โพรงประสาท
ทันตแพทย์จะใช้เครื่องมือเล็ก ๆ เข้าไปทำความสะอาดคลองรากฟันและแต่งให้ เรียบ รวมถึงล้างทำความสะอาดด้วยน้ำยาเพื่อให้คลองรากฟันปราศจากเชื้อ
เมื่อทันตแพทย์มั่นใจว่าคลองรากฟันนั้นสะอาด แล้วจึงอุดปิดคลองรากฟันด้วยวัสดุคล้ายยาง (เรียกว่า “กัตตาเพอร์ชา”)และอุดปิดฟันซี่นั้น
ภายหลังรักษารากฟันเสร็จสิ้น ฟัน ส่วนใหญ่จะจำเป็นต้องได้รับการทำครอบฟันเพื่อให้ตัวฟันแข็งแรง
หนองปลายรากฟัน เกิดได้อย่างไร
อาการที่บ่งบอกได้ว่ารากฟันขกำลังมีปัญหา คือ เกิดหนองปลายรากฟัน ที่อาจมีหนองไหลออกมา หรือ จากการ x-ray ซึ่งอาการทั้งหมดนี้ไม่สามารถรักษาได่้ด้วยการอุดฟัน ต้องรักษารากฟันก่อน
การพบหนองที่ปลายรากฟันเกิดจากการเกิดฟัน ผุเป็นระยะเวลานาน โดยที่ไม่ได้รับการรักษา จนมีการอักเสบของเนื้อเยื่อบริเวณปลายรากฟัน
เมื่อไหร่ที่ต้องรักษาคลองรากฟัน
เมื่อมีการอักเสบในโพรงประสาทฟัน ไม่ว่าจะเกิดจากฟันผุ ฟันแตก หรือฟันร้าว จะทำให้เกิดการติดเชื้อและอักเสบของโพรงประสาทฟัน(เนื้อเยื่อที่อยู่ภายในฟันซึ่งประกอบด้วย เส้นเลือด เส้นประสาท และเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน) การอักเสบนี้ทำให้มีอาการปวด บวม ที่ฟันและอวัยวะรอบๆ
ประโยชน์จากการรักษารากฟัน
- ได้แก่บรรเทาอาการปวด และ/หรือ เพื่อให้สามารถรับการรักษาอื่น ๆได้ต่อไปตามที่ทันตแพทย์ ได้วางแผนการรักษาไว้ การรักษารากฟันยังช่วยให้คงรากฟันให้อยู่ในช่องปากเพื่อให้ฟันสามารถรับการบูรณะเพื่อใช้งานได้ อย่างเหมาะสมต่อไป
รักษารากฟันมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง ?
อาการหลังรักษารากฟันโดยปกติ จะรู้สึกเจ็บเล็กน้อย ในช่วง 2-3 วันแรก และอาจมีอาการเหงือกบวม อาการเจ็บจะค่อยๆ ทุเลาและจางหายไปเอง สามารถบรรเทาได้ด้วยยาระงับปวด
การดูแลรักษาหลังการรักษารากฟัน
- ไม่ควรรับประทานอาหารในทันที่ หรือรอจนกว่ายาชาที่ใช้จะหมดฤทธิ์ ป้องกันการกัดลิ้นหรือกระพุ้งแก้ม
- ควรงดเคี้ยวอาหารด้วยฟันซี่ที่รักษารากฟัน เพราะอาจทำให้ฟันแตกได้
- ควรมาตามนัดแพทย์ เพื่อลดโอกาสเสี่ยงถอนฟันซี่นั้นออก
ถ้าไม่ปวดฟัน ต้องรักษารากฟันหรือไม่
รากฟันอักเสบ อาจไม่เกิดอาการเจ็บปวด แต่การดำเนินของโรคก็ยังคงอยู่ อาจจะทราบจากการเอ็กซเรย์ฟันหรือมีหนองที่เหงือก เมื่อพบว่าต้องรักษารากฟันควรทำการรักษาทันทีเพื่อลดการสูญเสียฟัน
ควรถอนฟัน หรือ รักษารากฟัน
ฟันแท้ถือเป็นฟันที่ใช้งานได้อย่างเป็นธรรมชาติมากที่สุด ไม่มีฟันเทียมชนิดไหนดีไปกว่าฟันแท้
เมื่อเกิดปัญหาสุขภาพฟันและถ้าฟันซี่นั้นยังคงรักษาไว้ได้ ควรรักษาไว้เพราะการถอนฟันยังมีปัญหาของช่องว่างระหว่างฟันที่อาจทำให้ฟันล้ม หรือปัญหาของโรคเหงือก หรือปัญหาอื่นๆตามมา ซึ่งอาจจะรักษาได้โดนการใส่ฟันปลอมถอดได้หรือรากฟันเทียม
ทำไมต้องครอบฟันหลังการรักษารากฟัน
การรักษารากฟันอาจไม่ได้ทำการรักษาเสร็จในครั้งเดียว ทันตแพทย์มักทำครอบฟันชั่วคราวหรือครอบฟัน เพื่อป้องกันการแตกหักของตัวฟัน
เนื่องจากการรักษารากฟันจะทำให้ฟันกลวงและทำให้ส่วนเนื้อฟันที่เหลือเปราะบาง มีโอกาสแตกร้าวได้ ดังนั้นฟันซี่ที่ได้รับการรักษาต้องมีการสวมครอบฟันไว้เพื่อป้องกันการแตกร้าวที่อาจจะเกิดขึ้นได้
เมื่อรักษารากฟันหายแล้วต้องกลับพบทันตแพทย์อีกหรือไม่
โดยปกติทุกคนควรพบทันตแพทย์เป็นประจำทุก 6 เดือน เพื่อตรวจสุขภาพฟัน ตรวจสุขภาพช่องปากเพื่อป้องกันจากฟันผุและโรคเหงือก
ดังนั้นเมื่อรักษารากฟันหายแล้วต้องกลับพบทันตแพทย์เพื่อลดความเสี่ยงที่จะต้องกลับไปรักษารากฟันอีกครั้ง จึงควรพบทันตแพทย์สม่ำเสมอ
หรือหากพบความผิดปกติควรรักษาทันที ลด ละอาหารที่ก่อให้ เกิดฟันผุ เช่น ของหวาน น้ำอัดลม และเลี่ยงพฤติกรรมที่ทำร้ายฟัน เช่น กัดของแข็ง ใช้ฟันดึงสิ่งของ
หากดูแลรักษาฟันจะสามารถยืดอายุการใช้งานของฟันได้ยาวนาน
ทันตแพทย์
Dr.Patinee Pladisai,DDS,MSc,FRCD Endodontist
2011 DDS (1st class honor) Chulalongkorn University
2016 MSc in Endodontic, Chulalongkorn University
2017 Diplomate Thai board in Endodontic (FRCD—Fellowship of the Royal College of Dentists of Thailand)
Research publication
International journal publication of “Journal of Endodontic” in March 2016 in the title of “Effectiveness of Different Disinfection Protocols in the Reduction of Enterococcus faecalis in Teeth with Large Root Canals”.
ปี 2016 อาจารย์พิเศษ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ
ปี 2020 กรรมการสอบวิจัย นิสิตหลังปริญญา คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ปี 2021 อาจารย์พิเศษคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย